Het Zeehondencentrum Pieterburen heeft een interessante ontdekking gedaan over de factoren die de darmflora van jonge zeehonden in hun opvang beïnvloeden. Dierenarts Ana Rubio-Garcia ontdekte dat de ontwikkeling van het darmmicrobioom, oftewel de samenstelling van de darmbacteriën in zeehondenpups, onder andere wordt bepaald door hun leeftijd en geslacht. Deze bevindingen vormen een belangrijk deel van een breder onderzoek dat het Zeehondencentrum uitvoert naar de effecten van antibiotica op het darmmicrobioom.

Uit onderzoek van dierenarts Ana Rubio Garcia van Zeehondencentrum Pieterburen is gebleken dat de ontwikkeling van het darmmicrobioom, de samenstelling van de bacteriën in de darm, van zeehondenpups mede wordt bepaald door hun leeftijd en geslacht. Van iedere gewone zeehondenpup (minder dan 2 maanden oud bij binnenkomst) werd er een monster genomen om hun darmflora te onderzoeken. Dit werd regelmatig herhaald tot de dag waarop ze werden vrijgelaten. Interessant is dat er een duidelijke ontwikkeling in het microbioom geobserveerd is tussen binnenkomst en vrijlating. Leeftijd en geslacht zijn van invloed op de compositie van het microbioom. Het onderzoek laat mooi zien welke bacteriën, op welk moment en in welke samenstelling aanwezig zijn in de darm van de zeehonden tijdens hun verblijf in Pieterburen. De resultaten geven daarom een belangrijk inzicht in hoe deze ontwikkeling bij zeer jonge dieren plaatsvindt.

Deze bevindingen vormen een belangrijke basis voor het promotieonderzoek van Ana Rubio Garcia. Haar studie, uitgevoerd in samenwerking met de Universiteit Utrecht, Certe en het UMCG, richt zich op de effecten van de rehabilitatie van zeehonden en het gebruik van antibiotica in de behandeling van de dieren.

Door het inzicht in de ontwikkeling van het darmmicrobioom van gewone zeehondenpups die geen behandeling met medicijnen krijgen kan er nu onderzocht worden wat er gebeurt wanneer er wel antibiotica wordt gebruikt. Bovendien kan door het verder bepalen van het darmmicrobioom van wilde dieren nieuwe bacteriesoorten worden opgespoord en helpen bij het identificeren van antibioticaresistentie of potentiële zoönotische ziekten. Omdat zeehonden door hun positie bovenaan de voedselketen in de Waddenzee representatief zijn voor alles wat zich lager in de voedselketen bevindt kan dit soort onderzoek inzichten bieden in de gezondheid van de Waddenzee. Daarom is dit soort bacterieel onderzoek van groot belang. 

Nu we inzicht hebben in de ontwikkeling van het darmmicrobioom bij jonge zeehonden die geen medicijnen hebben ontvangen, kunnen we onderzoeken wat er gebeurt als antibiotica worden toegediend. Dit kan ons helpen bij het identificeren van nieuwe bacteriesoorten en bij het opsporen van antibioticaresistentie of mogelijke zoönotische ziekten.

Zeehonden staan aan de top van de voedselketen in de Waddenzee. Dit betekent dat ze een betrouwbaar beeld geven van de gezondheid van de hele voedselketen. Daarom is dit bacterieel onderzoek van cruciaal belang, omdat het niet alleen onze kennis over de gezondheid van de zeehonden kan vergroten, maar ook inzichten kan bieden in de algehele gezondheid van de Waddenzee.

Gisteravond hebben wij de eerste grijze zeehondenpup van deze winter opgevangen. Het jong werd gevonden op het strand van Terschelling. Waarschijnlijk is zij door de harde windstoten de afgelopen dagen weggewaaid en haar moeder kwijtgeraakt. Met de wintermaanden in aantocht heeft de pup de naam Winter gekregen. Wij roepen roept strandgangers op om de komende weken rust en ruimte te geven aan zeehondenmoeders en hun pups.

In de middag werd er op het strand van Terschelling een zeehond gemeld, die roerloos aan de vloedlijn lag. Twee ervaren zeehondenwachters ging op de melding af. Hier was het vrij snel duidelijk dat het om een grijzezeehondenpup ging. Het dier was zo ernstig vermoeid en verzwakt, dat observatie geen mogelijkheid was. In samenwerking met de zeehondenwachters nam de strandingcoördinator het besluit om de pup direct naar de opvang te brengen. Het Zeehondencentrum vermoedt dat de pup door de harde wind en het hoge water van de Engelschhoek is afgewaaid en zo de moeder is kwijtgeraakt.

In de opvang kreeg het vrouwtje de naam Winter. Het centrum vernoemt dit jaar de pups naar verschillende winterdieren, waarbij de medewerkers hun favoriete naam mogen insturen. Winter haar navelstreng is nog aanwezig, waardoor de dierenartsen haar schatten op tussen de twee en vier dagen oud. Ze weegt krap aan 13,5 kilogram. Grijze zeehonden krijgen nu hun pups en moeders hebben maar 2,5 week tijd hun pups te voeden. In die korte periode groeien de pups enorm snel, van 10 kilo bij geboorte naar soms wel 50 kilo als de moeder ze verlaat. Daarom is het essentieel dat zeehondenmoeders en -pups de rust en ruimte krijgen die ze dit jaar nodig hebben.

Is er wel twijfel over de gezondheid van een zeehond, dan kan er altijd gebeld worden met 144. Zij zullen dan doorverbinden met het centrum dat in dat gebied actief is. De centra sturen dan zeehondenwachters op de melding af om te beoordelen wat er aan de hand is en rust te creëren om de zeehonden heen. Zeehondenwachters zijn actief sinds het in 2020 getekende Zeehondenakkoord. De bedoeling van het akkoord is om problemen voor zeehonden te voorkomen en daarmee het aantal dat in de opvang terecht komt te verlagen.

Donderdagmiddag 23 november 2023 vierde het Werelderfgoedcentrum Waddenzee (WEC) in Lauwersoog een mijlpaal in de bouw met het bereiken van het hoogste punt. Dit hoogtepunt werd gemarkeerd door Niek Kuizenga, directeur van het WEC en vestigingsleider Sjouke Sijtsma van Bouwgroep Dijkstra Draisma die spreekwoordelijk samen de vlag hesen.

Het WEC, ontworpen door het Deense architectenbureau Dorte Mandrup, bereikt nieuwe hoogten in duurzaamheid en innovatie. Het gebruik van materialen die bestand zijn tegen het uitdagende klimaat van Lauwersoog en de ligging buitendijks maken het WEC als project uniek. Duurzaamheid staat centraal in de ontwikkeling van het WEC. Het gebouw is uiterst energiezuinig en gasloos, met alle installaties die werken op elektriciteit, duurzaam opgewekt door zonnepanelen. Het WEC maakt gebruik van hernieuwbare biobased materialen met een Scandinavische uitstraling, zoals houten gevels van oude meerpalen en isolatiemateriaal van gerecyclede spijkerbroeken Daarnaast wordt circulariteit omarmd door gerecyclede materialen, zoals spijkerbroeken voor akoestische plafondafwerking en hergebruik van basalt en koperslakblokken.

De ontwikkeling houdt rekening met klimaatveranderingen en de buitendijkse locatie, wat resulteert in een opgehoogde kade, met een buitenlandschap van trappen en hellingbanen. Het water voor de zeehondenbaden wordt tijdens vloed uit de Waddenzee ingenomen en gereinigd met een geavanceerde waterzuiveringsinstallatie. Dit garandeert dat het water na gebruik zonder ecologische impact kan worden teruggegeven aan de Waddenzee.

Het Werelderfgoedcentrum Waddenzee (WEC) is een initiatief van en bouwt voort op Zeehondencentrum Pieterburen en wordt de nieuwe werkplaats van de Wadden. Het WEC in Lauwersoog wordt de plek om het Waddengebied mee te maken. Hier worden krachten gebundeld van nieuwsgierige bezoekers, onderzoekers, zeehondenverzorgers, duurzame vissers, bewoners en ondernemers. Samen vertellen we hier het verhaal van het Waddengebied om gezamenlijk actief bij te dragen aan een duurzame toekomst voor het Waddengebied en een impuls te geven aan de economie in de regio. Bewustwording creëren van de kwetsbaarheid van het Waddengebied en de noodzaak om op zoek te gaan naar een nieuwe balans tussen natuur en mens staan hierbij voorop. In het voorjaar van 2025 is de verwachte opening voor publiek.

Meer informatie is te vinden op de website wec-waddenzee.nl.

…met het Werelderfgoedcentrum Waddenzee

Met het gebouw nog in de steigers geeft het Werelderfgoedcentrum Waddenzee u alvast een voorproefje van de beoogde activiteiten zodra het centrum in het voorjaar van 2025 haar deuren opent.

• Vaartocht op de Waddenzee, UNESCO Werelderfgoed
• Leer meer over hoe oesters, mosselen en kokkels leven in de Waddenzee
• Smakelijk Waddenbuffet aan boord, inclusief 4 drankjes en koffie/thee
• Kennis over voedsel van het Wad en de Waddenkust
• Een recept mee naar huis om thuis nog eens lekker na te genieten

Datum: zaterdag 25 november 2023
Vertrek: 16.00 uur                   
Duur tocht: 4 uren                   
Kosten: € 87,50 p.p.
Opstapplaats: Visserijhaven Lauwersoog, t.o. Haven 30, 9976 VN Next Generation Shipyards)

Wij zijn op zoek naar een Allround medewerker Technische Dienst en een Manager Marketing, Communicatie en Sales. Heb jij de passie en drive om ons team te komen versterken?

Wij zijn Zeehondencentrum Pieterburen: hét zeehondenziekenhuis van Europa.  Maar we doen veel meer dan zeehonden opvangen en verzorgen. Meer en meer verleggen wij onze focus naar de toekomst van het Waddengebied waarin mens en natuur met elkaar in balans zijn, waarbij we veel verder kijken dan het individuele dier. Wij maken mensen bewust en werken aan een betere relatie tussen mens en natuur, specifiek voor het Waddengebied. De zeehond is daarin een belangrijke graadmeter. Daarom zijn we initiatiefnemer van Werelderfgoedcentrum Waddenzee: een nieuwe plek om de Wadden mee te maken, in de haven van Lauwersoog. Hier werken we aan een gezonde balans tussen mens en natuur, voor de wereld van morgen. Met de handen uit de mouwen. En met het UNESCO Werelderfgoed de Waddenzee als inspiratie.

Allround medewerker Technische Dienst
Als Allround medewerker Technische Dienst ben je samen met je collega’s verantwoordelijk voor de onderhoud van verschillende technische installaties. Onder andere de waterzuiveringsinstallaties van de baden van de zeehonden.

Manager Marketing, Communicatie en Sales
Als Manager Marketing, Communicatie en Sales ben je verantwoordelijk voor het Marketing en communicatie team van het Zeehondencentrum. In nauwe samenwerking met het managementteam, waar jij zelf ook onderdeel van bent, ben jij de drijvende kracht achter het ontwikkelen van onze resultaatgerichte marketing- en communicatiestrategie. En help je mee met de transitie naar het WEC.

Ben je enthousiast geworden over een van deze functies? Bekijk dan onze vacaturepagina voor meer informatie.

In het weekend van 7 & 8 oktober is het weekend van de wetenschap. Ook het Zeehondencentrum doet dit jaar weer mee. Dit jaar met het onderwerp: hoe kijk je als je niets kunt zien? We gaan het hebben over de zintuigen van de zeehond. Om precies te zijn: de snorharen.

Als wij iets willen vinden, gebruiken we meestal onze ogen en handen. Zeehonden moeten het onder water heel anders doen. Met hun snorharen kunnen ze de kleinste trillingen in het water opvangen en voelen waar vissen zwemmen. Zelfs als de vis al bijna 200 meter verderop is, kan de zeehond de achtergebleven trillingen nog voelen! Tijdens Weekend van de Wetenschap kun je in het Zeehondencentrum Pieterburen ervaren hoe een zeehond dat doet. Kom langs om snorharen te voelen, van dichtbij te zien hoe ze werken, en om de wetenschappers te ontmoeten die hier onderzoek naar doen. Deze activiteiten zijn gratis inbegrepen bij het kopen van een ticket voor je bezoek aan ons.

Datum en tijd

Zeehondencentrum Pieterburen benoemt Bas Wemmenhove per 28 augustus als operationeel directeur
Bas wordt verantwoordelijk voor de dagelijkse aansturing van het Zeehondencentrum in Pieterburen: Hij gaat in Pieterburen de komende twee jaar organisatorisch en inhoudelijk aan de slag om de dagelijkse operatie klaar te stomen voor een nieuwe toekomst in Lauwersoog. Hij ondersteunt Directeur-Bestuurder Niek Kuizenga, die gaandeweg steeds meer tijd en aandacht nodig heeft voor de realisatie van het Werelderfgoedcentrum Waddenzee en het smeden van nieuwe samenwerkingsverbanden.   

Bas: “Ik vind het een enorme eer om de dagelijkse aansturing van het Zeehondencentrum in Pieterburen, en later in Lauwersoog, op me te nemen. Vanaf jonge leeftijd heb ik een enorme affiniteit met de natuur. De transitie naar één Werelderfgoedcentrum is prachtig en uitdagend tegelijk. Het biedt de kans om verder te bouwen aan een stevig fundament waarin natuur en mens centraal staan. Ik kijk er naar uit om mijn collega’s te ondersteunen en faciliteren in het uitvoeren van hun dagelijkse werkzaamheden.”

Niek: “Bas is een zeer ervaren people-manager, die onze passie voor de zeehond en het Unesco Werelderfgoed Waddenzee met ons deelt. Hij wordt gedreven door de wens om “ons” verhaal uit te dragen en daarmee bij te dragen aan een wereld waarin natuur en mens met elkaar in balans zijn. Bas is een bezielde én zakelijke persoonlijkheid. Iemand die onze missie en visie uitdraagt en medewerkers hierin meeneemt”  

Zeehondencentrum Pieterburen is opgericht 1971. In 2025 staat er een verhuizing gepland naar Lauwersoog. De komende twee jaar realiseren we vanuit Pieterburen dé plek om te leren over, werken aan en bij te dragen aan duurzaamheid, klimaatverandering en biodiversiteit. Met als uitgangspunt, verhalenverteller en (klimaat) icoon: de zeehond. Slechts één stukje van een veel groter geheel. Het is onze overtuiging dat gezonde zeehonden en een gezonde zee onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. In ons centrum bestuderen onderzoekers wat we van dit principe kunnen leren. Voor de zeehond, voor onze zee én voor onze eigen gezondheid.

Van 7-10 juni hebben Matilde Trambajolo (stagiaire dierenarts) en Anna Salazar Casals (dierenarts) de Gezondheidsconferentie Dierentuinen en Wilde Dieren 2023 bijgewoond, die plaatsvond in Valencia.

De organisatoren zeiden: “Deze conferentie biedt een uniek platform voor leden van de veterinaire gemeenschap, liefhebbers van wilde dieren en natuurbeschermers van over de hele wereld, om samen te komen, te discussiëren en kennis uit te wisselen over verschillende onderwerpen, waaronder de laatste vorderingen in onderzoek en de beste praktijken in het behoud van wilde dieren, diergeneeskunde en dierenwelzijn. Nu we geconfronteerd blijven worden met een snel veranderende wereld van opkomende ziekten, habitatverlies en klimaatverandering, is het werk van dierenartsen in dierentuinen en wildparken belangrijker dan ooit. Ons beroep speelt een cruciale rol in zowel het behoud van bedreigde diersoorten als de bescherming en het welzijn van de dieren onder onze zorg. Onze inzet, expertise en inzichten zijn van onschatbare waarde voor de bredere wetenschappelijke gemeenschap, beleidsmakers en het publiek.”

De conferentie was erg interessant, de inhoud erg leuk en informatief, en de mensen ontzettend aardig en bereid om te leren en samen te werken.

Matilde presenteerde een project dat ze deed voor haar masterthesis in de dierentuin van Barcelona. In dit project werd gekeken naar resistentie tegen antibiotica in de dierentuin. Ze keek naar verschillende monsters van verschillende dieren en controleerde op antimicrobiële resistentie. Matilde presenteerde haar resultaten. Dit is de samenvatting van haar presentatie:

“Het potentieel voor het ontstaan van antibioticaresistentie (AR) in dierentuinen vormt een uitdaging voor de juiste behandeling van individuen en een potentiële bedreiging voor de volksgezondheid. Deze retrospectieve studie was gericht op de kenmerken van AR bij zoogdieren gehouden in de dierentuin van Barcelona tussen 2016-2021. Bacteriële kweken (n=1026) werden uit klinische dossiers gehaald, waarvan 29% positief was met beschikbare antibiogrammen (n=298). Hiervan werden 238 antibiogrammen geselecteerd volgens een “eerste-bacterie-genus-per-isolaat-per-patiënt” methodologie, voornamelijk van Bovidae (n=63), Delphinidae (n=41) en Hominidae (n=32). AR werd beoordeeld met inbegrip van het jaarlijks voorkomen van multidrugresistentie (MDR) (d.w.z. bacteriën die resistent zijn tegen drie of meer antibioticaklassen)a, het genereren van een cumulatief antibiogram (CA) (d.w.z. gevoeligheid van de tien meest geïsoleerde bacteriën voor de tien meest gebruikte antibiotica)b,c, en niet-gevoeligheidstrends voor geselecteerde pathogenen. De meest geïsoleerde bacteriën waren Escherichia spp. (n=78), Pseudomonas spp. (n=44) en Staphylococcus spp. (n=42). Jaarlijkse MDR-percentages schommelden tussen 28% (9/32 isolaten, 2018) en 72% (13/18, 2016; 20/28, 2019), zonder vastgestelde evolutie. De CA onthulde lage gevoeligheid van de meeste Gram-negatieve bacteriën voor ampicilline (0-70%; x̄=15%) en cefalexine (13-81%; x̄=35%). Ook Pseudomonas spp. vertoonde lage gevoeligheid voor verschillende antibiotica (0-86%; x̄=43%). De jaarlijkse ongevoeligheidspercentages daalden significant voor Escherichia, maar stegen voor Pseudomonas en Enterococcaceae (p<0,05). Over het algemeen werd AR aangetoond voor bacteriële isolaten in de dierentuin van Barcelona, wat de noodzaak voor een rationeel gebruik van antibiotica onderstreept. Bovendien laat deze studie zien hoe CA kan dienen als leidraad voor empirische voorschriften wanneer deze voorzichtig worden uitgewerkt en geïnterpreteerd.”

Anna presenteerde de resultaten van het artikel dat in augustus 2022 werd gepubliceerd over zeehondenverstrikkingen. Het publiek was erg blij met de inhoud van de lezing en was verrast door de resultaten. Dit is de samenvatting van Anna’s presentatie: “In de afgelopen decennia is de hoeveelheid marien afval in onze oceanen toegenomen, wat heeft geleid tot meer interacties tussen afval en dieren. Meer interacties leiden vervolgens tot meer verstrikkingen, waardoor het normale gedrag van een dier verandert en zijn overleving mogelijk wordt beïnvloed. De huidige studie verzamelde informatie over twee soorten fociden, gewone zeehond (Phoca vitulina) en grijze zeehond (Halichoerus grypus), die gedurende 11 jaar (2010-2020) langs de Nederlandse kust (n=145) werden getroffen door marien afval. De gegevens omvatten strandingen en waarnemingen van levende en dode dieren die werden gemeld bij een van de drie Nederlandse rehabilitatiecentra voor zeehonden. De resultaten van onze studie laten zien dat: (i) het aantal verstrikte zeehonden is verviervoudigd gedurende de onderzoeksperiode, (ii) 67% van de verstrikte dieren jonge dieren waren, (iii) het aantal verstrikte grijze zeehonden meer dan 4 keer zo hoog was als dat van gewone zeehonden, terwijl gewone zeehonden meer kans hadden om puin in te slikken, en (iv) 88% van het puin dat verstrikking veroorzaakte afkomstig was van de visserij/botenindustrie. De verschillen tussen de soorten die we vonden kunnen worden verklaard door verschillen in hun gedrag, hun foerageerstrategieën en hun habitatvoorkeuren. Er was geen consensus bij het rapporteren van laesies of verstrikkend materiaal, waardoor geen verdere analyse mogelijk was. Toekomstig onderzoek op dit gebied zal enorm profiteren van het standaardiseren van gegevensverzameling en voor dit doel presenteren we een nieuw gedetailleerd strandingsformulier. Ondanks de toegenomen publieke bewustwording over de negatieve milieueffecten van marien afval, zijn er meer initiatieven en beleid nodig om de bescherming van het mariene milieu in Nederland te garanderen.”

Dankzij deze conferentie hebben Matilde en Anna contact gehad met met veel dierenartsen van over de hele wereld en het werk van Zeehondencentrum Pieterburen onder de aandacht te brengen. Verder hebben verschillende studenten diergeneeskunde van verschillende Europese universiteiten deze conferentie bijgewoond en waren geïnteresseerd in onze educatieve programma’s, zowel in dierengeneeskunde als in de zeehondenzorg afdeling.

Van selfies tot stenen gooien, zeehondenpups vinden nergens rust

Zeehondencentrum Pieterburen heeft de afgelopen twee weken veel te veel gevallen meegemaakt van verstoorde zeehondenpups. In de afgelopen weken zijn er 33 zeehondenpups opgevangen in Zeehondencentrum Pieterburen. Hiervan zijn 10, een derde van alle gevallen, aantoonbaar door acties van het publiek in de opvang terecht gekomen. Het centrum benadrukt nogmaals dat door het in 2020 getekende Zeehondenakkoord dit strikt verboden is.

Bovendien is het aanraken van zeehonden, zelfs de kleine pups, niet zonder gevaar. Het zijn de grootste roofdieren van Nederland. Zeehonden hebben een krachtige beet die bij mensen tot heftige ontstekingen kan leiden. Een zeehondenbeet moet met speciale antibiotica behandeld worden. In twee gevallen werden pups in de armen van kinderen geplaatst voor een foto. Een groot risico voor zowel mens als dier.

Op 4 juni 2020 is het Zeehondenakkoord getekend en van kracht gegaan. Dit akkoord moet het opvangen van zeehonden voorkomen, door meer te werken met observatie en verplaatsing. Zo komt het bij pups vaker voor dat deze uren alleen liggen, wanneer de moeder op jacht is. Dit is ook gebleken uit eerder gedragsonderzoek naar zeehonden(moeders) in de Dollard. Pups liggen soms tot wel 8 uur alleen, zonder nadelige gevolgen. Een alleen liggende pup is dus niet altijd in nood en moet met rust worden gelaten. Tenslotte is in het akkoord ook opgenomen dat voor de veiligheid van het dier, maar ook die van de mens, het verboden is om zelf actie te ondernemen. Enkel gecertificeerde zeehondenwachters mogen dit en staan in nauw contact met het opvangcentrum in wiens gebied zij actief zijn. Het is aan de opvangcentra om te bepalen of een zeehond al dan niet moet worden opgevangen.

De bouw van het Werelderfgoedcentrum in Lauwersoog is in volle gang. Op dit moment wordt er hard gewerkt aan de fundering van het gebouw. Een onderdeel daarvan is het gieten van beton. Voor zo’n groot gebouw is daar een hoop voor nodig. Gister was er zelfs een file aan betonvrachtwagens om het af te leveren. Bekijk hier de timelapse van de voortgang van afgelopen weken: http://timelapsebot.netcamviewer.nl/download/NCVTimelapser_CID_1437_PID_image_PSN_image_2023-06-01_06-18-37-1686142474.mp4 

Wil je de werkzaamheden van het Werelderfgoedcentrum op de voet volgen? Dit kan via de BouwApp!