Zadelrob

De zadelrob is een middelgrote zeehondensoort. De lichaamsvorm is wat langgerekt. De soort heeft een spitse snuit met ogen die dichtbij elkaar staan. Maar het meest herkenbare aan de soort is de zadelvormige vlek op de rug. Aan deze vlek dankt de soort dan ook z’n naam. Naast de donkere vlek op de rug heeft de zadelrob ook een donkere kop.

Mannetjes zijn iets groter dan de vrouwtjes en hebben een duidelijker kleurverschil in hun vacht. Bij mannetjes is deze vlek donker en valt erg op, omdat de rest van het lijf wit is. Bij vrouwtjes verschilt de kleur nog wel eens van donker tot grijs en van wit tot lichtgrijs. Verder is er in het uiterlijk weinig verschil tussen mannetjes en vrouwtjes.

Hoewel het allemaal om dezelfde soort gaat, onderscheiden wetenschappers drie verschillende populaties van zadelrobben in de Noord-Atlantische Oceaan en de Noordelijke IJszee. Het verschil tussen deze populaties zit vooral in waar ze hun pups krijgen. De drie populaties zijn die van de Noordwest-Atlantische Oceaan, de Noordoost-Atlantische Oceaan en de Barentszzee.

De Noordwest-Atlantische populatie is verder verdeeld in twee grote groepen: de ‘Front’-kudde die werpt voor de kust van Noord-Newfoundland en het zuiden van Labrador, en de ‘Gulf’-kudde die werpt in de zuidelijke Golf van St. Lawrence.

Met ruim 7 miljoen dieren wereldwijd wordt de zadelrob niet als bedreigd gezien. Sterker nog, in sommige gebieden groeien de populaties. Van oudsher kwam de zadelrob ook nog in de Baltische zee voor, maar daar zijn ze uitgeroeid.

Zoals de meeste zeehondensoorten is de zadelrob “opportunistisch”. Dat betekent dat ze het voedsel eten dat op dat moment het best te pakken is. Ze doen daar niet zo moeilijk over.

Zadelrobben maken lange trektochten tijdens het jaar. Direct na de paring gaan de zadelrobben op trek, uiteindelijk komen ze altijd weer terug bij de paar- en zooggebieden.

Dit is heel typisch voor deze soort, dat ze lange afstanden zwemmen gedurende het jaar. Dit wordt migratie genoemd. Ze volgen de rand van het ijs en de prooien die ze daar kunnen vinden. Afhankelijk van waar ze zijn, verschilt dus ook hun voornaamste prooi. Onderzoek heeft wel eens laten zien dat ze zeker 67 vissoorten en 70 soorten ongewervelde dieren eten.

Het eerste voedsel voor jonge zadelrobben zijn meestal zwemmende kreeftjes, zoals krill en vlokreeftjes. Zodra de zeehonden ouder zijn en dieper kunnen duiken, worden kreeftachtigen, inktvissen en vissen gegeten.

Zadelrobben zijn voor zeehonden erg sociaal. Ze zijn altijd in kleine groepjes op het ijs te vinden, maar trekken ook in het water samen op. Het is niet bekend of ze ook in groepen jagen.

In de eerste periode na het zogen zijn de pups nog wel een tijdje alleen, maar later sluiten ze zich dus aan bij de oudere dieren. Op die leeftijd moeten ze ook nog erg uitkijken dat ze niet gepakt worden door ijsberen of poolvossen. Als ze eenmaal volwassen zijn hebben ze daar geen last meer van, maar wordt er nog wel op hen gejaagd door orka’s en grote haaiensoorten, zoals de groenlandse haai.

Wanneer het vrouwtje klaar is met het zogen van de pup kan ze meteen paren. De mannetjes weten dit, ze vechten in deze periode met elkaar op het ijs om de vrouwtjes. Uiteindelijk paart ze in het water met het mannetje van haar keuze. Direct na de paring start de migratie.

De bevruchte eicel wordt pas drie tot vier maanden na het moment van bevruchting naar de baarmoeder verplaatst. Dit heet diapauze. Daarna is een zadelrobvrouwtje acht maanden zwanger.

Wanneer zadelrobben worden geboren wegen ze gemiddeld 11 kilo en zijn ze zo’n 75 centimeter lang. Pasgeboren zadelrobben hebben een witte vacht (de lanugo vacht), die hen warm houdt op het ijs. Nadat de moeder klaar is met zogen, valt de witte vacht uit en krijgen ze een zilverkleurige vacht met een paar donkere vlekken. Dit wordt de beater-pels genoemd.

De naam beater (Engels voor slaan) slaat echter niet op de vacht, maar op het feit dat in deze fase de pups leren zwemmen en ze met hun staart op het water slaan. Deze vacht behouden ze de rest van hun eerste jaar. Daarna wordt de vacht meer gevlekt en wordt de zeehond een “bedlamer” genoemd. Naarmate de zeehond ouder wordt, krijgt deze meer vlekken, totdat ze volwassen zijn. Dan verdwijnen de vlekken. Sommige vrouwtjes zullen echter hun hele leven vlekken houden.

Zadelrobben maken gebruik van het korte moment in het jaar dat er een dikke laag pakijs is. Op deze ijslaag hebben ze het “land” dat ze nodig hebben om hun jongen te krijgen.

De zoogperiode duurt ongeveer 10 tot 12 dagen. In deze tijd komt de pup meer dan 20 kilo aan. Daarna verlaat de moeder de pup en blijft deze alleen achter op het ijs. Hier begint dan het proces van verharing naar de beater-vacht. Ze blijven zo wel eens tot 6 weken lang liggen, zonder voedsel. In deze extreme gevallen verliezen ze weer de helft van hun lichaamsgewicht. Uiteindelijk zorgt honger er voor dat ze op zoek gaan naar voedsel in het koude arctische water.

In oktober 2016 vingen wij een zadelrob op. Heel uitzonderlijk, want normaal komt deze zeehondensoort dus niet voor in Nederland. Ze werd ernstig verzwakt gevonden bij Den Oever. Ze woog nog maar 60 kilo, terwijl een volwassen zadelrob tussen de 140-150 kilo moet wegen. Gelukkig kun ze uiteindelijk weer herstellen en vrijgelaten worden. En dat was wel een heel bijzonder moment. Lees het verhaal van zadelrob Summer hier.