Wist je dat…
Als wetenschappers de evolutie van bepaalde soorten bestuderen, helpt het om ze in te delen in categorieën. Deze indeling noemen we classificeren, of taxonomie. De gewone zeehond (Phoca vitulina) wordt bijvoorbeeld zo ingedeeld:
Domein (Eukarya) -> Rijk (Animalia) -> Stam (Chordata) -> Klasse (Mammalia) -> Orde (Carnivora) -> Familie (Phocidae) -> Genus (Phoca) -> Soort (Phoca vitulina)
Voorouders van de Carnivora
Miljoenen jaren geleden, waren dinosaurussen de dominante dieren op aarde. Er waren wel zoogdieren, maar de soorten die we kennen van fossielen waren niet groter dan spitsmuizen. Zij specialiseerden zich in ’s nachts te leven, iets waar zoogdieren tot op de dag van vandaag goed in zijn.
De eerste zoogdieren aten insecten om te overleven. Toen de dinosaurussen massaal uitstierven, was er ruimte voor zoogdieren om zich uit te breiden en verder te ontwikkelen. Zo ontstonden er verschillende zoogdieren met allerlei specialisaties. Een van die specialisaties was het eten van vlees. De Carnivora dus.
Miacis Congitus
De oudste Carnivora-fossielen die tot nu toe zijn gevonden, zijn van de Miacis congnitus. Deze roofdiertjes leken wat op de moderne civetten, met lange, lenige lichamen en lange staarten. Miacis leefde waarschijnlijk in bomen en at kleine ongewervelden, reptielen en vogels. Ze leefden tijdens het late Paleoceen- en vroege Eoceentijdperk (62 – 34 miljoen jaar geleden). Alle moderne Carnivora stammen van deze prehistorische dieren af. Dus ook zeehonden.
Phocidae: de vinpotigen
Wil je meer leren over de evolutie van de zeehondenfamilie? Ga dan naar onze pagina over de evolutiegeschiedenis van de Phocidae.
Hoe herken je Carnivora?
Het zijn zoogdieren
Allereerst zijn de Carnivora zoogdieren (mammalia). Dit betekent dat ze hun baby’s tijdens de eerste levensfase melk voeren.
Ze zijn levendbarend
Alle Carnivora zijn ook ‘levendbarend’. Dit betekent dat ze zich ontwikkelen zich in een placenta binnen de baarmoeder van hun moeder en uiteindelijk “levend” geboren en niet uit een ei.
Grote schedel
Carnivora hebben een vrij grote schedel met een grote schedelpan. Ze hebben grote hersenen en worden als intelligente dieren gezien. De koppen van Carnivora zijn over het algemeen wat ronder dan die van andere zoogdieren. Deze rondere koppen zorgen ervoor dat hun ogen goed geplaatst zijn voor jagen op andere dieren.
Stand van ogen
De vorm en plek van de ogen is daarom opvallend. Carnivora hebben relatief grote ogen die dicht bij elkaar staan. Omdat de ogen allebei naar voren wijzen, kunnen Carnivora zoals zeehonden heel goed perspectief (diepte) zien. Dit is heel belangrijk voor vleeseters. Om op andere dieren te jagen, moeten ze immers kunnen zien hoe ver weg hun prooi precies is.
Scherpe tanden
Maar de makkelijkste manier om Carnivora te herkennen, is aan hun tanden. Omdat Carnivora vlees eten, hebben ze een gebit dat is aangepast aan het doden en eten van dieren. Ze hebben grote, puntige hoektanden en scherpe, gekartelde kiezen. Hiermee kunnen ze spieren en pezen knippen en zelfs botten kraken.
Wist je dat…
Carnivora niet hetzelfde betekent als carnivoor?
Carnivora en carnivoren
Deze twee termen kunnen best verwarrend zijn, want ze lijken heel erg op elkaar. Ze betekenen alleen niet hetzelfde.
De Carnivora zijn een orde zoogdieren die aangepast zijn op het eten van vlees. Om te overleven, moeten ze dieren doden of karkassen vinden. Als er over Carnivora gesproken wordt, gaat het dus over de indeling van deze groep vleeseters ten opzichte van andere zoogdieren. Voorbeelden hiervan zijn wolven, leeuwen en zeehonden.
Maar deze zoogdieren zijn niet de enige dieren die vlees eten. Als een dieet van een dier voornamelijk uit vlees bestaat, hebben we het over een carnivoor dieet. Roofvogels, krokodillen, Tyrannosaurus rex en zeehonden zijn dus allemaal carnivoren.
Hoe kun je leven van alleen vlees?
Voor het eten en verteren van vezelrijke planten (zoals gras) heb je een extreem lang en complex verteringsstelsel nodig. Dit is omdat planten heel moeilijk te verteren zijn en veel tijd nodig hebben. Er zitten ook weinig voedingsstoffen in, dus planteneters zijn bijna constant bezig met eten.
Vlees is daarentegen makkelijk te verteren. Carnivora hebben dus maar heel korte, simpele verteringsstelsels. Vlees is ook heel rijk aan energie en eiwitten, waardoor ze minder tijd hoeven te besteden aan eten dan planteneters.
Maar energie alleen is niet genoeg om te overleven. Zoals je wellicht wel weet, hebben dieren ook vitaminen, vetten en mineralen nodig. Daarom eten Carnivora niet alleen het vlees van hun prooi, maar ook de organen, het vet, de huid en soms zelfs de botten. Daar zitten alle voedingsstoffen in die een dier zich kan wensen. Zeehonden slikken bijvoorbeeld veel van hun prooien in een keer door. Met skelet en al.
Wist je dat…
De zeehond het grootste roofdier van Nederland is?
Eten Carnivora echt alleen vlees?
Niet altijd. Er zijn wel soorten die vrijwel alleen vlees eten, maar er zijn ook Carnivora met een meer gemengd dieet. Toch spreken we dan nog steeds van carnivoren, omdat hun lichamen vooral zijn gespecialiseerd in het verwerken van vlees.
Hypercarnivoren
Als het dieet van Carnivora voor meer dan 70 procent uit vlees bestaat, noemen we dat hypercarnivoren. Ze kunnen ander voedsel slecht of niet verteren. Zeehonden en de andere Pinnipedia zijn hypercarnivoren. Zij eten alleen maar vlees, geen plantaardig voedsel.
Hypocarnivoren
Er zijn ook Carnivora die een gemengd dieet hebben. Als hun dieet voor minder dan 30 procent uit vlees bestaat, dan noemen we dat hypocarnivoren. Vaak eten zij naast vlees ook paddenstoelen en fruit. Hier zitten weinig vezels en veel suikers en eiwitten in, dus ze zijn vrij makkelijk te verteren voor Carnivora. Bruine beren (Ursus arctos) zijn bekende hypocarnivoren. Voor hun winterslaap moeten ze ontzettend veel reserves opbouwen. Daarom eten ze alles wat ze tegenkomen.
Mesocarnivoren
Tussen de hyper- en hypocarnivoren in heb je zogeheten mesocarnivoren. Hun dieet bestaat voor 50 – 70 procent uit vlees. Veel hondachtigen zijn mesocarnivoren. Ze eten vooral vlees, maar kunnen bepaalde planten ook goed verteren zolang er niet te veel vezels in zitten.
Wist je dat…
De reuzenpanda (Ailuropoda melanoleuca) een berensoort is uit de orde Carnivora die vrijwel alleen maar vezelrijk bamboe eet? Als je goed naar de tanden van een reuzenpanda kijkt, zie je wel dat de gekartelde kiezen een stuk platter zijn dan bij andere Carnivora. Dit helpt de panda om de stugge planten te verbrijzelen.
Families in de orde Carnivora
Binnen de orde Carnivora zijn er 16 families en 296 soorten. De families zijn over twee onderordes verdeeld: de Caniformia en de Feliformia.
Caniformia
De onderorde Caniformia bestaat uit negen families:
Feliformia
De onderorde Feliformia bestaat uit zeven families:
- Felidae (katachtigen)
- Eupleridae (Madagaskarcivetkatten)
- Herpestidae (mangoesten)
- Hyaenidae (hyena’s)
- Nandiniidae (Afrikaanse palmcivetkat)
- Prionodontidae (Aziatische linsangs)
- Viverridae (civetten en genetten)
Wist je dat…
De allergrootste soort binnen de orde Carnivora de zuidelijke zeeolifant (Mirounga leonina) is? Deze zeehonden kunnen ruim 6 meter lang worden en 3.700 kilo wegen!
